Snuif de frisse lucht op, kuier door gezellige straten en kom tot rust in verkwikkend groen. Wie wil er nu niet in zo'n buurt wonen? Wij kiezen voor een gemeente op mensenmaat waar het aangenaam wonen, werken en wandelen is.

Ruimtelijke ordening

Wommelgem beschikt over een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRSP) dat al meer dan 10j oud is. Het GRSP is aan actualisatie toe, want de omstandigheden in onze gemeente zijn veranderd. Wommelgem is grotendeels ingekleurd in het Grootstedelijk gebied Antwerpen, er komen steeds meer appartementen bij, er blijven nog maar weinig onbebouwde percelen over,...  en dat maakt dat de gemeente een nieuw duurzaam ruimtelijk kader zal moeten scheppen. Hoe zetten we de bouwstop om in de praktijk?

• Duurzaam ruimtelijk beleid vertrekt van een helder kader
• Het ruimtelijk rendement verhogen
• Kiezen voor kwalitatieve kernversterking
• De ruimtelijke verrommeling aanpakken
• Meervoudig gebruik van de open ruimte
• Groene en blauwe aders
• Kwaliteit van de publieke ruimte
• Inzetten op participatie
• Handhavingsbeleid als sluitstuk

Duurzaam ruimtelijk beleid vertrekt van een helder kader

• Doorheen de jaren zijn veel mensen in Wommelgem komen wonen, omdat het een gemeente was met veel open ruimte van waaruit je makkelijk Antwerpen kon bereiken. Deze troeven willen we maximaal bewaren.
• We willen de open ruimte in Wommelgem zoveel mogelijk vrijwaren. Ook als dit als woonuitbreidingsgebied is ingekleurd. Concreet gaat het over: de Schijnvallei, het Schootsveld, het Hoogveld, de omgeving van kasteel Selsaeten en de Ekstervelden.
• We willen een goede bereikbaarheid van het Centrum en het Laar met openbaar vervoer en met de fiets. Deze kernen moeten woon- en winkelfuncties zoveel mogelijk combineren.
• Er moet een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) opgemaakt worden voor de hele gemeente, waarbij we wijk per wijk kunnen bepalen wat er op bouwkundig vlak wordt toegelaten en wat niet.
• Ruimtelijk beleid staat niet op zichzelf, maar heeft een nauwe link met mobiliteit, klimaatbeleid, natuur en milieu, economie,… Groen wil daarom alle betrokken actoren bij de opmaak van deze plannen betrekken.

Groen wil werk maken van een nieuw Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRSP) dat de troeven van Wommelgem bewaart, maar ook antwoorden biedt aan de leefbaarheid van Centrum en Het Laar.

Het ruimtelijk rendement verhogen

Om te vermijden dat we steeds bijkomende open ruimte moeten aansnijden, is het noodzakelijk om het ruimtelijk rendement te verhogen door de bestaande ruimte efficiënter te gebruiken. Dat kan onder andere door:

• Intensiever gebruik van ruimte: Groen wil bekijken op welke plaatsen meer bouwlagen overwogen kunnen worden. Ook moeten we wonen boven (grote) winkels stimuleren waar mogelijk. Dit moet het bevriezen van de woonuitbreidingsgebieden compenseren.
• Aantrekkelijker maken van de kernen door verweving van functies. In het verleden werd er weinig ruimtelijk beleid geformuleerd rond de kernen van het Centrum en het Laar. Men ging ook te vaak uit van een strikte functiescheiding. Groen wil deze kernen opnieuw aantrekkelijk maken door ruimtelijk te garanderen dat er commerciële ruimtes beschikbaar zijn en blijven. Daarnaast willen we boven deze panden ook woonruimte realiseren. Een levendige kern die makkelijk bereikbaar is en waar er zowel overdag als ’s avonds activiteiten plaatsvinden zullen de leefbaarheid van Wommelgem enkel maar verhogen.
• Combineren en delen. We willen zoveel mogelijk de ruimtes delen: sportzalen, parkeerplaatsen, leegstaande gemeentelijke infrastructuur vermijden,…
• Hergebruik: In Wommelgem zijn er een aantal straten/wijken met een hoog aantal oude alleenstaande villa’s. Deze woningen zijn vaak slecht geïsoleerd en te groot voor een doorsnee gezin. Omdat ze op een groot stuk grond liggen, zijn ze vaak erg duur in aankoopprijs. Daarom willen we voor deze zones laten opnemen in een RUP dat de opsplitsing van dit soort percelen makkelijker wordt. Dit zorgt zowel voor een intensiever gebruik, als voor meer energie-efficiëntie.
• Tijdelijke invulling: een terrein dat voor lange tijd braak ligt of een leegstaand gebouw, kan in tussentijd gebruikt worden, bijvoorbeeld als tijdelijk buurtpark, voor moestuinen of als speelterrein.

Groen wil de schaarse ruimte in Wommelgem beter gebruiken door:

• Woonuitbreidingsgebieden te bevriezen en te compenseren in de woonkernen door bv. wonen boven winkelpanden mogelijk te maken.
• Meer verweven van functies en combineren en delen van hetzelfde ruimtegebruik.
• Mogelijk maken dat oude, slecht geïsoleerde villa’s herbouwd en/of opgesplitst worden in twee woningen.

Kiezen voor kwalitatieve kernversterking

Kernversterking en verdichting zijn belangrijk om de open ruimte te vrijwaren. Voorwaarde is wel dat ze kwalitatief en doordacht gebeuren:

• Groen wil gaan voor kwalitatieve woonkernen Centrum en Laar. Onze grootste bezorgdheid ligt bij de kern van het Laar, die de laatste jaren door het vertrek van een aantal handelszaken meer en meer geëvolueerd is naar een gewone woonwijk. Ook het wegvallen van het sociale weefsel werkt dit proces in de hand. Door een duidelijke visie te ontwikkelen op het gebied rond de Volkaertslei en meer functies te voorzien op Fort 2 willen we het Laar opnieuw doen leven.
• Door de nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de nasleep van een eventuele realisatie van de A102 vrezen wij ook dat de leefbaarheid van de wijk Den Tip-Draaiboomstraat in het gedrang zal komen. Deze straten zullen helemaal gekneld komen te zitten tussen grote verkeersaders. Groen wil daarom aan de hogere overheid garanties vragen voor de leefbaarheid van deze wijk.
• Groen wil streven naar meer diversiteit in woontypes. Variatie, ook in bouwhoogte, kan ruimtelijk aantrekkelijker zijn dan het creëren van een muur van appartementen langs de rooilijn (cfr Dascottalei). Daarom willen we een “woontypetoets” invoeren, die zorgt voor een gezonde mix in de bevolkingssamenstelling, waarbij zowel alleenstaanden, jonge gezinnen met kinderen als oudere koppels aan hun trekken komen. Een RUP meergezinswoningen moet vastleggen waar er nog appartementen bij kunnen komen en waar niet.
• Om het draagvlak bij de bevolking ivm meer verdichting te behouden moeten we de publieke ruimte voorzien van meer water en groen. Er zij momenteel enkele groene vlekken (bv.: speelbos achter containerpark, oud containerpark, Schootsveld, park Lindenberg, gebied rond Hofke Moons, pleintje a/h Kallement, Fort 2, Volkaertslei), maar zij moeten versterkt worden. Om te garanderen dat verdichting effectief een meerwaarde vormt voor de omgeving, bieden stedenbouwkundige lasten, opgelegd aan de ontwikkelaar, een oplossing. Dat kan zowel in natura (door bij een geplande ontwikkeling ook een aantal extra verplichtingen op te leggen, bijvoorbeeld over de aanleg van gemeenschapsvoorzieningen of publiek groen) als financieel (waarbij de overheid de middelen zelf investeert in de directe omgeving).
• Er moet meer ingezet worden op woonvormen waarbij bepaalde functies gemeenschappelijk gebruikt worden. Projecten voor cohousing of andere alternatieve vormen van samenwonen moeten door de gemeente mee ondersteund worden.

Groen wil een duidelijke visie op het ruimtelijk beleid van de gemeente door een RUP voor de kernen van Het Centrum en Het Laar, maar ook door een RUP Meergezinswoningen die de appartementisering moet indijken.

De ruimtelijke verrommeling aanpakken

Ruimtelijke ordening vertrekt niet van een wit blad. De ruimtelijke wanorde keren in één legislatuur is onmogelijk. Wel kan je als gemeentebestuur de nodige stappen zetten om de tanker te keren.

• Ook zonder woonuitbreidingsgebieden aan te snijden is er nog meer dan genoeg ruimte om aan huidige en toekomstige woonnoden te voldoen. Via ruimtelijke uitvoeringsplannen kan de gemeente actief slecht gelegen of overstromingsgevoelige woonuitbreidingsgebieden omzetten in open ruimte. Ook voor sommige slecht gelegen woongebieden kan een bestemmingswijziging aan de orde zijn. Instrumenten als planologische ruil en verhandelbare bouwrechten bieden mogelijkheden om hierbij planschade te vermijden of te beperken.
• Open ruimte staat ook meer en meer onder druk door de aanwezigheid van heel wat constructies en functies die er eigenlijk niet thuishoren. Groen kiest voor een tweesporenbeeld: enerzijds een restrictief vergunningenbeleid om verdere verrommeling tegen te gaan, anderzijds een beleid dat slim op opportuniteiten inspeelt om bestaande verrommeling terug te draaien. In Wommelgem willen we de bestaande zonevreemde woningen inventariseren en een plan opstellen om te kijken welke woningen voor regularisatie in aanmerkingen komen en welke niet. Op termijn kan hun zonevreemdheid zo uitdoven.
• De ruimte is vandaag veel te versnipperd. Groen wil meer groene verbindingen realiseren tussen verschillende geïsoleerde open gebieden in Wommelgem (bv: speelplein Kallement, Park Lindenberg, speelbos achter containerpark)

Groen wil bepaalde ruimtelijke inbreuken uit het verleden bekijken en regelen, maar voor de toekomst moet elke verrommeling vermeden worden. Versnipperde groene gebieden moeten zoveel mogelijk verbonden worden met mekaar.

Meervoudig gebruik van de open ruimte

Open ruimte is multifunctioneel, maar het medegebruik gebeurt met respect voor de draagkracht van het gebied. Prioriteit moet gaan naar de hoofdfuncties landbouw, natuur, bos en water.

• Verhoog de belevingsruimte van de open ruimte in Wommelgem door actief te werken aan allianties tussen landbouw, natuur, duurzaam toerisme / (zachte) recreatie met respect voor de draagkracht, … Zo kunnen we ook heel wat economische kansen benutten. Duurzame ontwikkeling betekent dat we in de open ruimte het bestaande culturele erfgoed behouden, natuur en landschap bewaren of ontwikkelen, en het sociale, economische en culturele leven versterken. Erfgoedlandschappen zorgen voor een ruimtelijke verankering van het lokaal (landschappelijk, bouwkundig of archeologisch) erfgoed in een RUP. Na creatie van een erfgoedlandschap, kan er beroep gedaan worden op financiële ondersteuning van de Vlaamse overheid. Groen wil hiervoor samenwerking met Regionaal Landschap De Voorkempen.
• Landbouw heeft de functie om op milieu- en diervriendelijke wijze te zorgen voor de productie van kwaliteitsvol voedsel. Maar landbouw moet ook verder diversifiëren: energieopwekking, zorgboerderijen, hoevetoerisme, medebeheer van natuurgebieden, toerisme, voedselvoorzieningen zoals korte ketenverkoop of voedselteams. We willen landbouwers actief laten meewerken aan het behoud, beheer en verbetering van de kwaliteit van de open ruimte. Zo willen we landbouwers stimuleren om in te tekenen op de milieubeheersovereenkomsten met de Vlaamse
• Meervoudig gebruik van de open ruimte mag niet betekenen dat "hardere" functies de "zachtere" functies domineren of verdringen. We geven voldoende ruimte aan "vrije" natuur.
• Toerisme kan ook één van de dragers worden van een duurzame open ruimte. Denk hierbij aan het beheer van bossen, natuur, landschappen, maar ook erfgoed in combinatie met lokale economische ontwikkeling, zoals streekeigen producten en evenementen die aansluiten bij de eigen identiteit van een streek, wandel- en fietspaden, ruiterroutes, sport, recreatief medegebruik, verblijfsrecreatie, horeca, enz.

Groen wil verschillende functies combineren in de open ruimte, maar steeds met respect voor de draagkracht van datzelfde gebied met voldoende ruimte voor de zachtere functies zoals natuur.

Groene en blauwe aders

Water en groen binnenbrengen in de woonkernen van de gemeente verhoogt de leefkwaliteit, maakt kwalitatieve kernversterking mogelijk, brengt in tijden van klimaatopwarming ook de nodige koelte tot in de bebouwde delen van de gemeente en vermindert het risico op overstromingen.

• Het lobbenstadmodel – ook perfect toepasbaar in onze gemeente – combineert compacte lobben van bebouwing met groene en blauwe vingers die tot in de kern van de gemeente doordringen.
• We passen een groennorm toe om de aanwezigheid van voldoende bereikbaar en beleefbaar groen te garanderen. Daarbij gaat het zowel om de aanwezigheid van groen op buurt- en wijkniveau als die van grotere gebieden (stads(rand)-bossen, natuurgebieden,…) op fietsafstand.
• Geef water weer meer ruimte door grachten open te gooien, wadi’s te voorzien,… Groen wil hierbij vooral aandacht vragen voor het regenwater van Het Laar. We willen dat de mogelijkheid onderzocht wordt om de fortgracht te gebruiken als regenwaterbuffer voor deze wijk en zelfs op intergemeentelijk niveau. Deze keuze houdt dan wel een definitieve en sluitende oplossing voor de afvoer van het fortwater naar de Koude Beek (bv. via de Volkaertslei). Ook de verdroging van de gracht rond Hofke Moons moet onderzocht worden.
• Vergroen gebouwen met groendaken en gevelgroen voor isolatie, verkoeling en buffering. Groen wil het gemakkelijk maken om geveltuinen aan te leggen, door waar er voldoende plaats is op het trottoir de vergunningsplicht af te schaffen en te vervangen door meldingsplicht.
• Beperk de verharde oppervlakte, ook om het overstromingsgevaar te beperken. Groen Wommelgem wil inwoners en bedrijven stimuleren om zo weinig mogelijk van hun voortuin te verharden via een sturend vergunningsbeleid.
• Groenblauwe dooradering is niet enkel een kwestie van de bebouwde gebieden, maar ook van landbouwgebied: bomenrijen, houtkanten, poelen, ecologisch ingerichte beekranden,… moeten meer gestimuleerd worden. Ook bij het inrichten van nieuwe land- en tuinbouwgebieden moet er aandacht gaan naar deze landschapselementen.

Groen wil meer groen en water in de woonkernen brengen om zo verhitting en/of overstromingen tegen te gaan.

Kwaliteit van de publieke ruimte

De publieke ruimte kan beter ingevuld worden (inspirerende voorbeelden uit heel België vind je hier).

• Groen wil meer publieke ruimte creëren, bijvoorbeeld door geen nieuwe parkeerplaatsen bij te maken, maar publieke ruimte te recupereren op de auto.
• Geen “gated communities”. Grote bouwblokken of kantoorcomplexen mogen geen obstakels tussen buurten vormen. Dergelijke bouwblokken willen we doorwandelbaar maken en we willen de publieke functie steeds vrijwaren.
• We houden bij de (her)aanleg van publieke ruimte rekening met een set aan kwaliteitscriteria. Kwalitatieve publieke ruimte biedt comfort aan de gebruikers: wandelcomfort, verblijfscomfort, voldoende rustpunten, zitplaatsen en toiletten, zichtkwaliteit, geen geluidsoverlast. Kwalitatieve publieke ruimte is qua schaal aangepast aan de omgeving, is mooi en aangenaam om te verblijven en er valt iets te beleven. Kwalitatieve publieke ruimte verhoogt de (verkeers)veiligheid en beschermt tegen wisselende weersomstandigheden en vervuiling.
• Groen wil vertrekken van de bestaande kwaliteiten en de geschiedenis van een plek (bijvoorbeeld de integratie en versterking van het bestaande groen, erfgoed,…).
• Kindvriendelijke ruimte is kwaliteitsvolle ruimte. Kindvriendelijkheid moet daarom een centraal aandachtspunt zijn bij alle ruimtelijke planningsinstrumenten. We willen in Wommelgem werken aan een “speelweefsel”, een netwerk van formele kindvoorzieningen (speelterreinen, speelbossen, jeugdlokalen…), informele kindvoorzieningen (woonstraat, plein, groene ruimte, bibliotheek,…) en verbindingen tussen deze plekken voorzien.
• We zorgen dat straten en pleinen die heraangelegd worden ook voor iedereen toegankelijk zijn, ook voor ouderen, mensen met een rolstoel, slechtzienden,…

Een kwalitatieve open ruimte is aangepast aan zoveel mogelijk kinderen en ouderen. Zij moeten zich zonder veel risico kunnen verplaatsen tussen de plaatsen die voor hen belangrijk zijn.

 Inzetten op participatie

Goede participatie verhoogt zowel het draagvlak als de kwaliteit van projecten in de publieke ruimte.

• Groen wil kiezen voor participatie voldoende snel in het proces, niet aan het einde van de rit. Wie participatie enkel op het einde toelaat, als er nog weinig of niets veranderd kan worden, maakt van de burger zelf een klagende klant in plaats van een meedenkende participant.
• We willen maximaal inzetten op het “ontwerpend onderzoek”. Ontwerpend onderzoek is een techniek die ‘ruimtelijk ontwerp’ en ‘onderzoek’ combineert, om zo de toekomst van verschillende ruimtelijke scenario’s te verbeelden. Door gebruik te maken van verschillende thematische kaarten, maquettes, driedimensionele schetsen of foto’s van buitenlandse voorbeelden, kun je uiteenlopende mogelijkheden voor de inrichting van een gebied in beeld brengen. Voor een goed ontwerpend onderzoek betrek je verschillende experten en belanghebbenden: stedenbouwkundigen, architecten, verkeersdeskundigen, mensen die de geschiedenis van het gebied kennen, bewoners, eigenaars, allerlei verenigingen,… Zo weerspiegelt het ontwerpend onderzoek de verschillende meningen en belangen in de samenleving.

Groen wil voor projecten in de publieke ruimte inzetten op ontwerpend onderzoek aan het begin van het planningsproces om de burgers te laten meedenken over een project.

Handhavingsbeleid als sluitstuk

Plannen en vergunnen zijn het vertrekpunt van goede ruimtelijke ordening, handhaving het noodzakelijke sluitstuk.

• Groen wil werk maken van een lokaal handhavingsbeleid, met een visie, op een proactieve manier en binnen een afsprakenkader met de andere handhavingspartners.